Verlenging kleuterperiode

De knip tussen kleuterschool en lager onderwijs is met de invoering van het basisonderwijs zo'n beetje verdwenen, althans in de vorm van de school. Maar de knip is er nog steeds, er wordt heel wat overlegd en geprakkizeerd over jongetjes en meisjes voor wie de leerkrachten denken dat nog een jaartje kleuteren beter is dan nu naar groep drie gaan. Enzovoort enzoverder.

De stap naar groep 1 van de basisschool is in veel gevallen ook een overgang, en wel een heel cruciale voor kinderen met Nederlands als tweede taal. Het leven begint dus al vroeg met overgangen en hun bijkomende problemen en mogelijkheden.

12 procent krijgt verlenging

"Onderzoek toont aan dat verlenging van de kleuterperiode nauwelijks effect heeft (Roeleveld & Van der Veen, 2007). Als al een positief effect optreedt in de groepen 3 en 4, is dat in groep 6 vaak weer verdwenen. S ommige leerlingen worden na een verlengde kleuterperiode alsnog verwezen naar het speciaal basisonderwijs (13 procent) of blijven in de hogere groepen nog een keer zitten (3 procent). (...)

Cijfers van de inspectie over de schooljaren 2004/2005 en 2005/2006 wijzen uit dat gemiddeld 12 procent van de leerlingen in groep 3 een extra jaar in de groepen 1 en 2 heeft doorgebracht. Op een deel van de basisscholen (11 procent) gaat het om 18 procent van de leerlingen. Bijna 4 procent van de basisscholen verlengt de kleuterperiode zelfs voor meer dan een kwart van de leerlingen.

Inspectie van het Onderwijs (12 mei 2009). De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag 2007/2008. (pdf op website NRC Handelsblad 12 mei 2009)

Bettye M. Caldwell (1991). Continuity in the early years: Transitions between grades and systems. In Sharon Lynn Kagan (Ed.) (1991). The care and education of America's young children: Obstacles and opportunities. Ninetieth Yearbook of The National Society for the Study of Education.

Dit is een Amerikaans artikel, maar heeft veel herkenbaars voor Nederlanders: een warwinkel van van alles en nog wat dat voorafgaat aan groep drie van de basisschool. Een paar paragraaftitels: Lasting effects: Evidence of effective transitions - Models serving disadvantaged children that stress continuity (Follow Through - The Abecedarian Project - The Kramer Model) - Smoother transitions for all children - Barriers to continuity

Overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs

Zie voor deze specifieke thematiek de literatuurpagina aansluitingbovo Cor Sluijter (1998). Toetsen en beslissen: Toetsing bij doorstroombeslissingen in het voortgezet onderwijs. Proefschrift Universiteit van Amsterdam. pdf

Theo van Batenburg en van der Werf (2005). Second opinion voor de leerkracht. De NSCCT, de Niet-Schoolse Cognitieve Capaciteiten Test voor groep 4, 6 en 8 van het basisonderwijs. Didaktief, n3. 3, maart, 18-19

Mardou Jacobs en anderen (2005). Gebruik van de WISC in 2002-2004. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 60, 44-53.

Links

Testen voor primair onderwijs:
http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/po.htm

Testen voor (toelating tot) LWOO en PRO:
http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/lwoopro/lwoopro.htm

Overgang van voortgezet naar hoger onderwijs

Zie ook admissions.

Oktober 2008: staatssecretaris Van Bijsterveldt maakt bekend dat zij de eindexameneisen havo-vwo gaat aanscherpen. Inderdaad is het eindexamen een belangrijk onderdeel van de overgang van vo naar ho, en wat er mogelijk probleatisch is aan dat eindexamen, maakt ook die overgang waarschijnlijk problematisch. Het voorstel van Van Bijsterveldt is ingewikkeld, ik heb voor een paar situaties een en ander doorgerekend, zie de daaraan gewijde pagina html.

Niet iedereen wil dat eindexamen tevens zien als toelatinsbewijs voor hoger onderwijs, zoals de wetgever bedoelt, maar wil daarbovenop nog graag een extra selectie-aan-de-poort. Ik verwijs naar de sitemap voor publicaties over deze thematiek. De meest recente is:

Ben Wilbrink (2004). Extra selectie aan de poort: wanneer is genoeg genoeg? Onderzoek van Onderwijs, 33 nummer 3, 37-40. html concept-versie

Marianne van der Weiden (1996). VWO en WO: Wat weten ze van elkaar? Onderzoek van Onderwijs, december, 73-75.

Wat weten docenten over de intellectuele bagage die studenten tegenwoordig vanuit het vwo meenemen?

Matthias Pilz (2009). Why Abiturienten do an apprenticeship before going to university: the role of 'double qualifications' in Germany. Oxford Review of Education, 35: 2, 187 - 204. abstract

Guy Neave (Guest editor) (1981). Changing links between secondary and higher education. European Journal of Education, 16, nr. 2 153-252.

Overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt

Zijn de overgangen in de onderwjsloopbaan nog enigszins beschermd door de overheid, bij de sprong in het diepe van de arbeidsmarkt is het ieder voor zich. Er bestaat in theorie wel enige bescherming van sollicitanten tegen werkgevers die het te bont maken, maar in de praktijk werkt die bescherming nauwelijks. Zelfs een voormalig hoofdredacteur van Opzij verkondigde publiekelijk en heel bewust dat zij zeker altijd sollicitanten vraagt naar zwangerschappen. En dat is nog maar het kleine leed van de individuele overganger. De arbeidsmartk is, evenals veel andere markten, zo fundamenteel ongereguleerd dat de sterksten er altijd op de makkelijkste manieren wegkomen, en de zwaksten voortdurend achter het net vissen. Mattheus-effecten bij de vleet. Terwijl het in een fatsoenlijke, of zelfs alleen maar een economisch doelmatige, samenleving ook zo zou kunnen zijn dat de sterksten de uitdaging aangaan hun eigen werk te creëren, nieuwe arbeidsplaatsen dus, en de zwaksten met enige voorrang geplaatst worden om ze de mogelijkheden te bieden zich verder te ontwikkelen. Maar zo gaat het dus niet, werkgevers gaan ook ieder-voor-zich, en nemen hoogstens schoorvoetend en marginaal enige publieke/maatschappelijke verantwoordelijkheid. Helaas, ook overheidsinstanties gedragen zich wat dit betreft als gewone baatzuchtige werkgevers.

Deze wat pessimistisch getoonzette korte beschouwing is serieuzer bedoeld dan het misschien lijkt. De overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt is een onbeschermde overgang, en laat daarom ook zien hoe het er in de wildernis aan toegaat. Wanneer voor de overgangen binnen het onderwijs de noodzakelijke bescherming wegvalt, en het catch-as-catch-can wordt in overeenstemming met neo-liberale opvattingen over eigen verantwoordelijkheden en andere eufemismen voor ikke-ikke-en-de-rest-kan-stikke, dan worden die overgangen voor velen ook een jungle waarin ze makkelijk verstrikt raken.

Ben Wilbrink (1994). Arbeidsmarkt en hoger onderwijs: een blijvend problematische relatie. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs. 12, 24-32. html

Ben Wilbrink, Willem van Hoorn, Leo J. Th. van der Kamp en Jen Algera (1990). Selectie voor politie-officier. De toelating tot de Nederlandse Politie Academie. Amsterdam: SCO. (Rapport 245)html

Het aardige van deze evaluatie van een scherpe selectieprocedure is dat de belangrijkste soorten instrumenten worden behandeld, evenals de methodologische analyse van verwachte opbrengsten. Het contrast met het belang van individuele kandidaten kan bijna niet groter zijn dan hier: het is de selecterende instantie die het voor het zeggen heeft. Wie betaalt, bepaalt.

Overgang in de beroepsloopbaan

In ieders werkzame leven komen wel een of meer kritische overgangen voor, tegenwoordig meer dan een halve eeuw geleden. Ik ben me niet bewust van het bestaan van een onderzoektraditie op dit gebied, anders dan op, zeg maar, institutioneel niveau. Een voorbeeld van het laatste is een door RAWB/ARHO gevraagde verkenning van het technisch-wetenschappelijke onderwijs- en onderzoekveld in Nederland, waarin de disciplinaire verkaveling van het wetenschapsbedrijf expliciet aan de orde is gesteld, en hoe dat ontwikkelingsmogelijkheden zowel bevordert, als het maar binnen de discipline blijft, als belemmert, waar naar grensoverschrijdende ontwikkelingen wordt gezocht. Individuele wteenschappers die zich over de grenzen van hun discipline wagem nemen daarmee een aanzienlijk loopbaanrisico.

Ackermans, S. T. M. en W. A. de Jong, m.m.v. Marco Roos en Ben Wilbrink (1991). De technische universiteiten. Pre-advies. In ARHO en AWT, Advies inzake de technische universiteiten. Den Haag: ARHO/AWT. ISBN 90-346-2617-2. htlm

Boer, P. den, & Guldemond, H. (1996). De effecten van vakkenpakketkeuze en omwegen in het voortgezet onderwijs op het studiesucces in het hoger onderwijs. Groningen: GION. (SVO 94143?) concept. Dit onderzoek bestaat uit een retrospectieve bevraging in 1995 van studenten of afgestudeerden uit het SLVO-cohort dat in 1aansluiting981-82 in groep 8 zat. Het onderzoek geeft gedetailleerde informatie over stapelen en omwegen, dat door de onwennigheid waarmee de onderzoekers tegenover hun onderwerp staan moeilijk helder is samen te vatten (ik ben bang dat daar secundaire analyse voor nodig is). Het niet door de auteurs gesignaleerde probleem is dat stapelen en omwegen maken niet zijn onderzocht en geanalyseerd als alternatieven tegen meer directe keuzen. Een aanwijzing daarvoor is bijvoorbeeld dat omwegen vaak worden gemaakt door leerlingen die (nog) geen keuze kunnen maken, wat erop duidt dat voor deze leerlingen een gedwongen keuze voor deze of gene studie waarschijnlijk ook tot verlies van een studiejaar zou hebben geleid.

Maurice Galton (Ed.) (2000). School transitions and transfers. Int. J. Educ. Res., 33 #4, 319-450. abstract

- Lorin W Anderson, Jacque Jacobs, Susan Schramm, Fred Splittgerber (2000). School transiitons: beginning of the end or a new beginning? 325-339
- Maurice Galton, Ian Morrison, Tony Pell (2000). Transfer and transition in English schools: reviewing the evidence 341-363
- Richard Ward (2000). Transfer from middle to secondary school: a New Zealand study 365-374
- Pam Pointon (2000). Students' views of environments for learning from the primary to the secondary school 375-382
- Janne Pietarinen (2000). Transfer to and study at secondary school in Finnish school culture: developing schools on the basis of pupils' experiences 383-400
- Rune Kvalsund (2000). The transition from primary to secondary level in smaller and larger rural schools in Norway: comparing di!erences in context and social meaning 401-423
- Helen Demetriou, Paul Goalen, Jean Rudduck (2000). Academic performance, transfer, transition and friendship: listening to the student voice 425-441
- Maurice Galton, Ian Mornson (2000). Concluding comments. Transfer and transition: the next steps 443-449

NFWO - Contactgroep Academisch Onderwijs (1993). Van secundair naar hoger onderwijs. Het einde van de jaarlijkse hecatombe? Leuven/Apeldoorn: Uitgeverij Garant. isbn 9053502461

Contactgroep Academisch Onderwijs (CAO) (1993). Van secundair onderwijs naar universiteit. TvHO, 11, 140-152. Gaat over Belgisch (Vlaams?) onderwijs, en vooral de groei van de deelname aan het hoger onderwijs. De titel dekt de lading dus niet.

Sanne Kruijer en Anne Luc van der Vegt (17 januari 2015). Is het waar dat brede brugklassen bijdragen aan de plaatsing van leerlingen op het opleidingsniveau dat het beste past bij hun capaciteiten? KennisRotonde pdf

Ik weet niet of zij de behandelde literatuur goed samenvatten, maar het lijstje is wel interessant. Kijken!

M. Groen (1967). De voorspelbaarheid van schoolcarrières in het voortgezet onderwijs. Groningen: Wolters. proefschrift Universiteit van Amsterdam, met stellingen. abstract

J. Roeleveld en I. van der Veen (2007). Kleuterbouwverlenging in Nederland: omvang, kenmerken en effecten. Pedagogische Studiën, 84, 448-462. pdf

Wat is dat, kleuterbouwverlenging: een eufemisme voor zittenblijven in groep twee. De omvang daarvan is niet gering: ongeveer 10% van de kleuters. Op veel scholen wordt gedacht dat het een goede maatregel is om achterstanden te bestrijden. Niet dus, zo blijkt ook weer eens uit dit onderzoek, dat gebruik maakt van gegevens in het ORIMA-cohort en zodoende dus effecten op lage termijn mee kan nemen.

"Geconcludeerd wordt dat het aanbeveling verdient meer terughoudend te zijn bij het besluiten tot kleuterbouwverlenging."

Roxanne Korthals (2015). Tracking Students in Secondary Education. Dissertation Maastricht University. pdf [promotoren: Dronkers en Borghans)

Tracking instructional quality across secondary mathematics and English Language Arts classes. Journal of Educational Change abstract & researchgate.net

M. E. van Dyck-Lovink (1988). Mammoetwet en arbeidsmarkt. Het geval LHNO. De Lier: Academisch Boeken Centrum. -->

abstract

Overgangen en aansluitingen in het onderwijs [NRO-PRoBo onderzoeksproject] site

William McClelland (1942). Selection for secondary education. University of London Press. 3rd impression of original text

abstract

Bijzonder boek; in de ruime aandacht voor eamens in de 30-er jaren (commissie-Monroe; gesubsidieerd door Carnegie) is dit Schotse onderzoek het enige substantiële onderzoek. Geen relatie tot de Schotse cohortstudie, zo te zien.

Br J Educ Psychol. 2015 Dec;85(4):459-78. doi: 10.1111/bjep.12087. Epub 2015 Jul 14. A.C. Timmermans, H. Kuyper, G. van der Werf (2015). Accurate, inaccurate, or biased teacher expectations: Do Dutch teachers differ in their expectations at the end of primary education? abstract

Kimberley Lek & Rens van de Schoot (2019). Wie weet het beter, de docent of de centrale eindtoets? De Psycholoog open

Jaap Dronkers zou smullen van de discussie over advies vs test. In discussie op Twitter gaf hij mij grif toe dat het advies beter voorspelt, toch vond hij de test eerlijker. Dat laatste is voor mij onbegrijpelijk, maar die discussie is met Jaap helaas niet meer te voeren.
Draadje 3 en 4 april op Twitter
Ik ben niet echt gelukkig met de vier vraagstellingen in Lek & Van de Schoot. Het levert verkennend onderzoek op, dat kan best goede onderzoekhypothesen opleveren, maar geen antwoorden op prangende vragen. Althans, dat zou me verbazen. Een alternatief zou zijn geweest om eerst een analytische studie te doen: wat zijn voor deze specifieke situatie (ca 6 ‘tracks’) de mogelijkheden en onmogelijkheden, gezien beschikbare kennis van onderwijs, cognitieve psychologie, testpsychologie (selectie/plaatsing), sociologie? Want let wel, experimenteren kan niet.
Dat laatste moet ik misschien toelichten. Bij toelatingsselectie is de voorspellende waarde van een selectieve test te onderzoeken door die test wel af te nemen, maar de uitkomsten niet te gebruiken (geheim te houden). Dat lijkt me lastig voor overgangen bo-vo.
Maar met @HermanWerfhorst wel, hij legt uit waarom werken met gestandaardiseerde toetsen eerlijker is hermanvandewerfhorst.socsci.uva.nl/NTOR2015.pdf
Waarschijnlijk vind ik er wat van, van wat Lek & Van de Schoot hier presenteren. Ik begin wat aarzelend. En tja, ik begrijp dat velen nieuwsgierig zijn naar overeenstemming tussen advies en test, maar waarom zou dat interessant zijn? Het gaat om voorspellende validiteit. Toch?
Ik zou heel die vergelijking tussen advies en toets vooral weglaten, het leidt af van waar het om moet gaan. Ik vind dit niet onbelangrijk, omdat in de meningsvorming over advies en test vaak de test als criterium voor validiteit van het advies wordt genomen, wat niet zinnig is.
Ik begrijp dat de onderzoekers aan de slag willen met beschikbare data. Maar ik mis dan toch in de eerste blz enige aandacht voor hoe adviezen tot stand komen (LVS-resultaten, pers. omstandigh.), en wat de Eindtoets (die van het Cito dus) test (intelligentie? is het een examen?)
Zo’n analyse van advies en test heeft consequenties. Adviezen berusten mede op gestandaardiseerde tests van datzelfde Cito, in de mate waarin ze die gebruiken gaan adviezen dus al dubbelop met de Eindtoets. Dat is een tikje bizar, we moeten met de data extra voorzichtig zijn!
Ik noem de Eindtoets een test, en dat is niet een vergissing, zie mijn 1986 ‘Toetsen en testen in het onderwijs’ benwilbrink.nl/publicaties/86… Dat stuk heeft in zekere zin een vervolg gekregen in het hoofdstuk Toetsen van de Cotan ‘Richtlijnen’ 1988. Jawel, er zijn NL richtlijnen!
Fig 3 brengt goed in beeld dat eenmaal vwo, altijd vwo, voor wel heel veel leerlingen geldt. Idem de beide andere categorieën. En natuurlijk, niets is hier onafhankelijk van de rest (waar zijn trouwens de zittenblijvers?). Dit stelsel bevestigt zichzelf, is dat vanzelfsprekend?
Kennen we dit niet van Bourdieu: een stelsel dat bestaande ongelijkheid bevestigt? Laat ik het anders zeggen: iedereen in dat is expliciet of impliciet op de hoogte van adviezen en tests van de leerlingen, vooral ook zijzelf. Is het wel mogelijk in zo”n situatie zinvolle analyses van voorspellende validiteit te maken? Ik zou denken van niet, en wie daar anders over denkt zal dat moeten onderbouwen. Leuk, die figuur 3, maar het zegt niets over wat er kan gebeuren bij een experiment met een cohort leerlingen met gemanipuleerde adviezen/testscores.
Is dat laatste een bizarre gedachte? Ja, zo’n experiment kan niet door de ethische beugel. Maar in de werkelijke wereld zou het soms kunnen gebeuren. In de VS is ooit een groot cohort recruten door een fout in de testrapportage terechtgekomen in opleidingen waar ze anders niet zouden zijn geplaatst. Niemand had iets in de gaten. Ook in hun latere leven hadden zij nog steeds profijt van die testscores die in hun voordeel uitvielen. (Sticht, Armstrong, Hickey & Caylor 1987 ‘Cast-off youth. Policy and training methods from the military experience’)
Leuk, zo’n anecdote, maar terug naar de probleemstelling. Als het zo is dat de data waar de auteurs mee werken niet geschikt zijn om voorspellende validiteit van adviezen/tests te analyseren, dan kunnen we misschien niets zinnigs zeggen over ander beleid bij de overgang bo-vo.
Ik moet bij herhaling denken aan wat Wim Hofstee in zijn inaugurele rede in Groningen, 50 jaar geleden, zei over compenserende mechanismen in het onderwijs. Maak toegangsselectie strenger, dan heeft dat even effect, maar in korte tijd herstelt zich ongeveer het oude evenwicht.
Met andere woorden: het heeft geen zin om te sleutelen aan de selectie-aan-de-poort van de diverse typen onderwijs in het vo, zonder enig idee van de dynamiek (of juist het gebrek eraan) in de diverse vo-trajecten.
De lezer had toch van Lek en Van de Schoot mogen verwachten dat er iets verstandigs te zeggen valt, aan de hand van de beschikbare studieloopbaangegevens, over de ongetwijfeld aanwezige barrière voor opstroom van vmbo naar havo. Of een voorafgaande analyse en misschien simulatie van studieloopbanen van groep 8 naar het derde jaar in het vo in een stelsel dat ideale mogelijkheden biedt voor opstroom en afstroom. Dan is er een benchmark waarmee de barre werkelijkheid zich laat vergelijken. Een andere benchmark: helemaal geen differentiatie in vo onderbouw.
Waar we bij dat laatste aan kunnen denken is bijv. het onderwijs zoals een aantal scholen in Londen dat realiseren, o.a. Michaela. Het gaat er niet om dat model in Nederland te realiseren (zou wel fantastisch zijn, trouwens), maar om het theoretisch contrast met ons stelsel.
Oké, ik stop hier. De thematiek speelt al sinds de HBS mocht gaan selecteren aan de poort (ca 1873) (wat geen gunstig effect had op zittenblijven/afstromen in 1e jaar). Er is dus wat onderzoekliteratuur over. Voor de liefhebbers: [precies: deze pagina!]
Louter statistisch bekeken is het een interessante situatie: plaatsing/zelfselectie van leerlingen in een stuk of wat onderwijstypen, op basis van advies en test. Dat lijkt me typisch iets voor een multiple discriminant analyse (ik heb zoiets ooit gedaan in mijn stage). https://twitter.com/benwilbrink/status/1113716934082748417
Rens van de Schoot: Dat zou inderdaad een leuke follow-up zijn. Maar dat is ook een data gedreven techniek. Als je vanauit de theorie wilt vertrekken, zul je een model moeten bouwen en dan de steun in de data voor dit model uitrekenen. Jij de theorie en ik de berekeningen?? :-) https://twitter.com/RensvdSchoot/status/1113717872365375488
Dat is niet eerlijk, de theorie is veel lastiger ;-) Geintje. Ik zit wel te prakkizeren, natuurlijk. Dit is een waanzinnig complexe situatie, dus de vraag is hoe daar houvast op te krijgen. Wat is het probleem? Voor mij is dat vooral: wat er oneerlijk is aan die plaatsing en wat er daarna gebeurt. Dat lijkt ook voor de Inspectie een erg belangrijk punt te zijn (voor wie niet, trouwens). De Inspectie is mogelijk bereid, is mijn indruk na enig drammen, de enge definitie van gelijke kansen bij gelijke capaciteiten in te ruilen voor eerlijke kansen.
Wat kunnen eerlijke kansen zijn bij oneerlijk onderwijs? Want dat het huidige onderwijs aan 12- tot16-jarigen niet eerlijk is, dat lijkt me evident. Om niet alles tegelijk overhoop te halen moet dat oneerlijke onderwijs als vooralsnog onwrikbaar gegeven in het model opgenomen.
Bij oneerlijk onderwijs is het afbreukrisico voor de leerling, en is dat risico bovendien aanzienlijk. In wetgeving vind je dat ook terug, en in het vijven en zessen bij overgangsbeslissingen: als de leerling problemen heeft dan had hij/zij die zelf maar moeten oplossen.
Maar als het afbreukrisico voor de leerling is, dan ligt het voor de hand om die leerling (ouders) zelf te laten beslissen over vervolgonderwijs. Dat was ook ongeveer het idee van Thorbecke bij de oprichting van de HBS: geen selectie-aan-de-poort, risico voor de ouders.
Mogelijk lukt het om op deze manier een overzichtelijk model in elkaar te knutselen. Het zou mooi zijn als dat een wat ingewikkelder variant zou kunnen zijn van mijn selectiemodel (simulatie) ‪http://benwilbrink.nl/publicaties/90SelectieSimuleren.pdf …‬ Afbreukrisico is verwacht negatief nut, bijvoorbeeld.

Kimberley Lek (2020). Teacher knows best? On the (dis)dvantages of teacher judgments and test results, and how to optimally combine them. Thesis. open

Lisette Swart, Wiljan van den Berge en Derk Visser (2019). De waarde van eindtoetsen in het primair onderwijs. CPB Policy brief. pdf

Er is heel wat over getwitterd, op 3 en 4 april.

Het CPB slaagt erin een rapport te schrijven over de waarde van advies en eindtoets in de voorspelling van vo-trajecten zonder het woord ‘validiteit’ te schrijven. Dat vind ik toch knap. Het geeft aan dat het rapport amateuristische trekjes heeft.
Het rapport babbelt maar voort, er komt van alles en nog wat aan de orde, maar er zit geen samenhang in. Een behoorlijk theoretisch kader ontbreekt, de onderzoekers doen maar wat, met de data die toevallig beschikbaar zijn. Testpsychologische kennis ontbreekt totaal.
Een vergelijking met het Utrechtse onderzoek (zie NRC vandaag) zou een en ander duidelijker kunnen doen uitkomen, maar ik heb dat Utrechtse onderzoek nog niet gezien (artikel in het aprilnummer van De Psycholoog, heb ik nog niet op mijn deurmat aangetroffen. Komt nog wel).

Ineke van der Veen & Merlijn Karssen (2019) Kans op en effecten van kleuterbouwverlenging. Voor jonge en oudere kinderen en verschillen naar sociale en etnische achtergrond. Kohnstamm Instituut rapport 1016 pdf

Furuta, J. (2019). Liberal Individualism and the Globalization of Education as a Human Right: The Worldwide Decline of Early Tracking, 1960–2010. Sociology of Education. pdf

[via Herman van de Werfhorst]

Thijs Bol, draadje over uitstel van selectie 12-jarigen hier

Ben Wilbrink (24 september 2020) Kunnen eindtoetsen (voorheen de ‘citotoets’) valide zijn? blog

abstract

oktober 2020 \ contact ben apenstaartje benwilbrink.nl

http://www.benwilbrink.nl/projecten/overgangen.htm